Wie kent hem niet? Abraham Maslow’s hiërarchie van behoeften. Een nog steeds enorm populair psychologisch model dat verklaard hoe wij mensen op het moment dat onze behoeften vervuld zijn onze focus gaan verplaatsen naar iets anders buiten onszelf, natuurlijk hopend dat dit het is wat ons de voldoening kan geven dat we zoeken. Wat helaas minder bekend is, is dat Maslow voor zijn dood zijn eigen model wilde aanpassen omdat hij er echter kwam dat er een behoefte was die zelfs hoger is dan zelf-actualisatie: Zelf-overstijging.
De generatie van quarterlife crisissen Ik kom uit een generatie waarbij zingeving misschien wel de absolute prioriteit voor leven is. We hebben en kunnen zoveel. 2 weken naar Afrika? Geen probleem. Vanmiddag even lunchen met vrienden, vanavond uit eten met familie? Geen probleem. Tuurlijk, het kost geld. Maar geld is niet meer de drijfveer die het was, omdat we nu eigenlijk al wel kunnen doen wat we willen. Maar vroeger of later komt iedereen op een punt in zijn of haar leven dat de onoverkomelijke vraag op komt: “Waar doe ik het allemaal voor?”. Die vraag die je laat beseffen dat je complete leven eigenlijk vooral in het teken staat van één persoon: Jij. En dit blijkt niet bijster veel voldoening te geven. Gelukkig lijkt deze vraag steeds vroeger in het leven op te komen en dus spreken we tegenwoordig al van quarter life crisissen:
Goede baan: Check. Genoeg inkomen: Check. Leuke relatie: Check. Genoeg op vakantie: Check. Uitdaging: Check. Gelukkig: uhhm nee.
“Dan toch maar eens een andere baan proberen. Mmm, misschien ligt het toch aan mijn relatie. Schat, laten we eens gaan kijken voor een groter huis. Dan voelen we ons vast beter.”
En niets blijkt te helpen.
Waarom zelf-actualisatie nooit voldoening kan geven
Zelf-actualisatie, de top van de piramide, gaat over het compleet bereiken van het potentieel dat je als specifiek individu in je hebt. Dat je skills en uitdagingen op één lijn komen te liggen, zodat je het maximale uit het leven haalt. Maar hoe kan het dan dat er toch zoveel high-achievers die duidelijk deze behoeften hebben vervuld diep ongelukkig zijn en zich afvragen waarvoor ze het allemaal doen? Precies dat besefte Abraham Maslow zich pas later in zijn leven: Dat zolang je gelooft dat jij een afzonderlijk individu bent die compleet los staat is van jouw buitenwereld en daarmee afhankelijk is van diezelfde wereld, je nooit echt voldoening zult vinden. Want hoe kun je ooit permanente vrede vinden in een realiteit die constant veranderd? Succes ervaringen zijn leuk, maar de tijdelijke high die het voortbrengt verdwijnen als sneeuw voor de zon. Topmodel zijn lijkt prachtig, maar verandering zorgt ervoor dat je vroeger of later je identificatie met het zijn van topmodel moet opgeven. En als je vastzit in het perspectief van een permanent ikje krijg je een enorme klap te verwerken. Dat kan letterlijk voelen alsof er een deel van je overlijdt. Elon Musk, Ceo van Tesla en misschien wel het toppunt van zelf-actualiserende high-achiever twitterde laatst dit:
Hoe kan iemand die zo succesvol is bezig zijn met zulke dingen? Overigens is Elon niet de enige. Hele hordes van beroemdheden houden zich bezig met existentiële vragen, juist omdat ze de behoefte van zelf-actualisatie al vervuld hebben en daar geen voldoening konden vinden.
Maar hoe kun je dat gapende gat van onvrede dan vullen? Volgens Maslow door middel van jezelf te overstijgen, wat wil zeggen dat je gaat onderzoeken wie of wat jij echt bent en hoe de realiteit echt in elkaar zit. Dus in plaats van toegeven aan het patroon van voldoening buiten jezelf zoeken, het patroon gaan observeren. “O, ik voel weer die knagende onvrede. Ik wil dat niet. Misschien een sportauto kopen. Helpt vast.” Observeren en niet reageren. En onderzoeken hoe het komt dat je het gevoel hebt een permanent onveranderlijk mensje te zijn. Is dat wel zo? Ben je nu dezelfde persoon als 10 jaar terug? Ben je nu dezelfde persoon als een uur geleden? Waar ben je als je slaapt?
En dan, als je dit lang genoeg onderzoekt, gaat er op een onbewust niveau iets klikken. Als een kind die ontdekt dat het blauwe rondje blokje in het ronde gaatje past. Een “Aha” moment. Alsof je vanaf dat moment een bril op hebt met groene in plaats van rode glazen, is er een diep weten dat alles continu veranderd. En dat je niets kon vinden wat je “ik” kunt noemen. En als je niets kunt vinden wat je ik kunt noemen ben je eigenlijk een stukje alles.
En daar zit de echte vrede. Niet in de (tijdelijke) voldoening zoeken, maar in het weten dat niets je ooit permanente voldoening kan geven. Dan wordt dit moment ineens voldoende. En als je beseft dat je een stukje alles bent ga je vanzelf meer doen om voor dat alles te zorgen. Want uiteindelijk gaat het niet om jou, maar om de ander. En dat is zelf-overstijging: Inzien dat je onderdeel bent van een groter geheel. Hoeveel meer zingeving heb je nodig? Jammer dat dit inzicht van Abraham Maslow niet eerder in de piramide van behoeften is opgenomen, want dan had onze wereld er misschien wel heel anders uit gezien.
… the real aim of human existence cannot be found in what is called self-actualization. Human existence is essentially self-transcendence rather than self-actualization. Self-actualization is not a possible aim at all; for the simple reason that the more a [person] would strive for it, the more [they] would miss it. For only to the extent to which [people] commit [themselves] to the fulfillment of [their] life’s meaning, to this extent [they] also actualize [themselves.] In other words, self-actualization cannot be attained if it is made an end in itself, but only as a side-effect of self-transcendence. - Viktor Frankl
Ik hoop dat je vindt wat je zoekt.
Liefs,
Pim
En natuurlijk kan ik je helpen bij die zoektocht, want de basisbehoefte brood op de plank moet nog steeds vervuld worden.
Σχόλια